Αλλαγές στο ελληνικό Δίκαιο των Διαθηκών

Ο Νόμος 5221/2025 (ΦΕΚ 133^{Α/ 28.07.2025}) τροποποιεί, μεταξύ άλλων, τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και σημαντικά άρθρα του ΑΚ. Οι τροποποιήσεις στον ΚΠολΔ (νέα άρθρα 807 παρ.1, 808 και 808^Α), τον ΑΚ (άρθρα 1769, 1773 και 1778) και το Ν.Δ. 3082/1954 (άρθρο 10), ΦΕΚ 257^Α΄,  που αφορούν στη δημοσίευση διαθηκών και στην κήρυξη ιδιόγραφης διαθήκης ως κυρίας, τίθενται σε ισχύ από την 1^η-11-2025, ενώ η κατάργηση των άρθρων 1770 (δημοσίευση μυστικής διαθήκης),  1771 (πρακτικό δημοσίευσης διαθήκης), 1772 (κατάθεση αντιγράφου πρακτικού δημοσίευσης στο δικαστήριο), 1774 (δημοσίευση ιδιόγραφης διαθήκης) και 1776 (κήρυξη δημοσιευθείσας ιδιόγραφης διαθήκης ως κυρίας) του ΑΚ ισχύει από 1-1-2026.

Έτσι, σε περίπτωση θανάτου διαθέτη πριν από την 1η.11.2025, η δημοσίευση διαθηκών και η έκδοση πιστοποιητικών συνεχίζουν να γίνονται από τα Πρωτοδικεία.

Σε περίπτωση θανάτου διαθέτη μετά την 1η.11.2025, ισχύουν τα ακόλουθα:

• Αρμόδιος για τη δημοσίευση διαθήκης είναι ο Συμβολαιογράφος που τη συνέταξε ή στον οποίο έχει κατατεθεί ή προσκομισθεί, καθώς και, αντίστοιχα, οι ελληνικές προξενικές αρχές (αρθρ. 807 ΚΠολΔ, 1769, 1773ΑΚ).
• Η δημοσίευση διαθήκης γίνεται με καταχώρισή της, ολόκληρης, στο πρακτικό που συντάσσεται και υπογράφεται από τον συμβολαιογράφο ή τον πρόξενο και εκείνον που την παρέδωσε (επί ιδιόγραφης διαθήκης), αντίγραφο του οποίου καταχωρίζεται σε ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα δημοσίευσης διαθηκών («Μητρώο Διαθηκών»), η κυριότητα, διοίκηση και διαχείριση της οποίας ανήκει στους συμβολαιογραφικούς συλλόγους της χώρας (αρθρ. 808 παρ.1,2 ΚΠολΔ, 1769 παρ.3, 1773 εδ. δ΄ΑΚ).
• Τα πρωτότυπα των διαθηκών που δημοσιεύονται, με τα περικαλύμματά τους, χρονολογούνται και υπογράφονται από τον συμβολαιογράφο ή τον πρόξενο και φυλάγονται στο αρχείο τους (αρθρ. 808 παρ.3 ΚΠολΔ, 1769 παρ.4, 1773 εδ.γ΄ ΑΚ).
• Αντίγραφα διαθηκών και ανακλήσεων διαθηκών, που δημοσιεύθηκαν στο εξωτερικό, μπορούν να κατατίθενται σε ελληνική προξενική αρχή, και αποστέλλονται στο Μητρώο Διαθηκών χωρίς καθυστέρηση, με επιμέλεια του προξένου που τα παρέλαβε. Τα αντίγραφα πρέπει να είναι επικυρωμένα από την αλλοδαπή αρχή που δημοσίευσε τη διαθήκη. Αν οι διαθήκες είναι διατυπωμένες ολόκληρες ή εν μέρει σε ξένη γλώσσα, πρέπει να επισυνάπτεται, κατά την κατάθεσή τους, μετάφραση στην ελληνική γλώσσα του ξενόγλωσσου μέρους τους, η οποία γίνεται από πιστοποιημένους μεταφραστές του «Μητρώου Πιστοποιημένων Μεταφραστών», μέσω της εφαρμογής «Πιστοποιημένοι Μεταφραστές» της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης «gov.gr», ελληνική προξενική αρχή ή δικηγόρο (αρθρ. 808 παρ.4 ΚΠολΔ).
• Το πρακτικό δημοσίευσης ή αρνήσεως δημοσίευσης διαθήκης του συμβολαιογράφου ή της προξενικής αρχής, προσβάλλονται με ανακοπή από οποιονδήποτε έχει έννομο συμφέρον ενώπιον του δικαστηρίου της κληρονομίας (αρθρ.808 παρ.7 ΚΠολΔ).
• Αντίστοιχα, αρμόδιος για την κήρυξη δημοσιευθείσας ιδιόγραφης διαθήκης ως κύριας είναι ο συμβολαιογράφος, ο οποίος προέβη στη δημοσίευση αυτής και υποχρεούται να προβεί στην κήρυξη, με πράξη του, υπό την προϋπόθεση ότι ο αιτούμενος την κήρυξη παρίσταται ενώπιόν του μετά πληρεξουσίου δικηγόρου και με δύο (2) μάρτυρες, οι οποίοι θα βεβαιώνουν τη γνησιότητα της γραφής και της υπογραφής του διαθέτη, ενώ για την περίπτωση που, με την ιδιόγραφη διαθήκη ορίζεται αποκλειστικός κληρονόμος πρόσωπο που δεν είναι σύζυγος του διαθέτη ή πρόσωπο, με το οποίο ο διαθέτης έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης ή δεν έχει με τον διαθέτη συγγενική σχέση τουλάχιστον τέταρτου βαθμού, ο αιτούμενος την κήρυξη θα προσκομίσει γραφολογική πραγματογνωμοσύνη, προκειμένου να αποδεικνύεται η γνησιότητα της γραφής και της υπογραφής του διαθέτη. Στην περίπτωση αυτή, το πρακτικό δημοσίευσης κοινοποιείται από τον συμβολαιογράφο που προέβη στην κήρυξη της διαθήκης ως κύριας στο ελληνικό Δημόσιο το αργότερο δέκα (10) ημέρες από την επομένη της κήρυξης αυτής ως κύριας (αρθρ.808^Α εδ. α΄-δ΄ΚΠολΔ).
• Για διαθήκη που δημοσιεύθηκε από προξενική αρχή, αρμόδιος να την κηρύξει κυρία είναι συμβολαιογράφος που ορίζεται μέσω του Μητρώου Διαθηκών (αρθρ.808^Α εδ.ε΄ΚΠολΔ).