Όσον αφορά το πράσινο υδρογόνο στην Ελλάδα, μέχρι σήμερα, έχουν κατασκευασθεί δύο μικρές ερευνητικές μονάδες και μια μικρή εμπορική μονάδα ηλεκτρολυτικής παραγωγής υδρογόνου, ενώ έχουν δημοσιοποιηθεί και ορισμένα πιλοτικά/εμπορικά σχέδια παραγωγής υδρογόνου καθώς και σχέδια ίδρυσης πρατηρίων ανεφοδιασμού υδρογόνου σε πιλοτική εμπορική βάση που διεκδικούν χρηματοδότηση από Ευρωπαϊκά προγράμματα. Σε παγκόσμιο επίπεδο, 95 εκατομμύρια τόνοι υδρογόνου καταναλώθηκαν το 2022, παραγόμενοι σχεδόν εξολοκλήρου από ορυκτά καύσιμα. Το περισσότερο από αυτό χρησιμοποιήθηκε σε βιομηχανικές διεργασίες, ακολουθούμενο από διεργασίες των διυλιστηρίων. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (ΔΟΕ), η ποσότητα του «συμβατικού» υδρογόνου, παραγόμενου από ορυκτά καύσιμα, θα παραμείνει πρακτικά σταθερή μέχρι το 2030. Παρόλα αυτά, μέσα στα επόμενα χρόνια, ο ΔΟΕ προβλέπει μια σημαντική αύξηση στην κατανάλωση «καινούριου» υδρογόνου (δλδ. ανανεώσιμου υδρογόνου ή υδρογόνου χαμηλών εκπομπών άνθρακα), συμπεριλαμβανομένων και άλλων χρήσεων, όπως οι μεταφορές, το οποίο θα αφορά στο 40% της παγκόσμιας κατανάλωσης υδρογόνου μέχρι το 2030.
Η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για το Υδρογόνο, η οποία εκδόθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Ιούλιο του 2020, ορίζει το πλαίσιο για την ανάπτυξη του πράσινου υδρογόνου εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας του REPowerEU, το οποίο κοινοποιήθηκε τον Μάϊο του 2022, οι στόχοι αυτής της στρατηγικής έχουν ενισχυθεί περαιτέρω. Η κατανάλωση ανανεώσιμου υδρογόνου εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβλέπεται να αυξηθεί σε συνολικά 20 εκατομμύρια τόνους μέχρι το 2030, εκ των οποίων 10 εκατομμύρια τόνοι θα παράγονται στην Ε.Ε. και 10 εκατομμύρια τόνοι θα εισάγονται από τρίτες χώρες.
Επιπροσθέτως, το νομοθετικό πακέτο «Fit-for-55» που προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Ιούλιο του 2021 περιλαμβάνει ένα μεγάλο αριθμό διατάξεων σχετικά με την ανάπτυξη του ανανεώσιμου υδρογόνου και του υδρογόνου χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Η αναθεώρηση της Οδηγίας για τις Ανανεώσιμες Πηγές περιλαμβάνει ένα νέο δεσμευτικό στόχο για τη βιομηχανία μέχρι το 2030, ότι το 42% του χρησιμοποιούμενου υδρογόνου θα είναι ανανεώσιμο. Ο στόχος αυτός θα αυξηθεί στο 60% μέχρι το 2035. Επίσης, περιλαμβάνεται ελάχιστος δεσμευτικός στόχος κατανάλωσης των ανανεώσιμων καυσίμων μη βιολογικής προέλευσης (RFNBO) στις μεταφορές, της τάξεως του 1%. Ειδικότερα, για τους τομείς της αεροπλοΐας και της ακτοπλοΐας, ο στόχος αυτός προβλέπεται να είναι αυξημένος, φθάνοντας το 1,2%.
Τον Ιούνιο του 2023, εκδόθηκαν οι δυο Κατ’ εξουσιοδότηση Πράξεις αναφορικά με το ανανεώσιμο υδρογόνο, όπως προβλέπονταν και από την Οδηγία για τις Ανανεώσιμες Πηγές. Κατ’ εξουσιοδότηση Κανονισμός 2023/1184 θέτει τη μεθοδολογία και τους λεπτομερείς κανόνες αναφορικά με την ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια η οποία χρησιμοποιείται για την παραγωγή των RFNBO, ενώ ο Κατ’ εξουσιοδότηση Κανονισμός 2023/1185 περιγράφει τη μεθοδολογία υπολογισμού μείωσης των αερίων του θερμοκηπίου λόγω της χρήσης των RFNBO. Οι διατάξεις που περιέχονται στις δυο Κατ’ εξουσιοδότηση Πράξεις θέτουν τη βάση για τη δημιουργία καθεστώτος πιστοποίησης του ανανεώσιμου υδρογόνου εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο Κανονισμός για τις Υποδομές Εναλλακτικών Καυσίμων 2023/1804 έχει αντικαταστήσει την προηγούμενη Οδηγία για τις Υποδομές Εναλλακτικών Καυσίμων. Ο Κανονισμός θέτει ελάχιστους στόχους ανάπτυξης υποδομών ανεφοδιασμού αερίου υδρογόνου υπό πίεση για τον τομέα των οδικών μεταφορών.
Ο Κανονισμός FuelEU Maritime 2023/1805 και ο νέος Κανονισμός ReFuelEU Aviation θέτουν τους στόχους για την εισαγωγή ανανεώσιμων καυσίμων στους λοιπούς τομείς των μεταφορών. Τα ανανεώσιμα υγρά καύσιμα στους τομείς αυτούς θα απαιτήσουν ανάλογη κλιμάκωση της παραγωγής πράσινου υδρογόνου.
Τον Δεκέμβριο του 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μέσω του Πακέτου της Αγοράς Υδρογόνου και Αποανθρακοποιημένων Αερίων, πρότεινε την αναθεώρηση των κανόνων της Ευρωπαϊκής αγοράς αερίων. Αυτό το πακέτο περιλαμβάνει την αναθεώρηση της υπάρχουσας Οδηγίας της Αγοράς Αερίων και του υπάρχοντος Κανονισμού της Αγοράς Αερίων, και θα ορίσει το πλαίσιο για την ανάπτυξη και ρύθμιση μιας κοινής αγοράς υδρογόνου εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το πλαίσιο αυτό περιλαμβάνει επίσης αναλυτικές προτάσεις σχετικά με τη ρύθμιση των υποδομών υδρογόνου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επίσης διαθέσει σημαντικά ποσά χρηματοδότησης για το ανανεώσιμο υδρογόνο. Τα ποσά αυτά περιλαμβάνουν χρηματοδότηση υπό τη Συνεργασία Καθαρού Υδρογόνου (Clean Hydrogen Partnership), το Horizon Europe και το Ταμείο Καινοτομίας (Innovation Fund). Για την Ελλάδα, έχει ήδη εγκριθεί συγχρηματοδότηση από το Horizon Europe και το Clean Hydrogen Partnership για τη δημιουργία μικρής κοιλάδας υδρογόνου στην Κόρινθο (Trieres project). Το έργο αυτό είναι συνδεδεμένο με το έργο EPHYRA, το οποίο θα επιδείξει για πρώτη φορά σε βιομηχανική κλίμακα μια εγκατάσταση παραγωγής υδρογόνου (30 MW) από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Επιπροσθέτως, τον Μάρτιο του 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κοινοποίησε την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Υδρογόνου (European Hydrogen Bank). Ο νέος αυτός μηχανισμός θα διαθέσει χρηματοδοτική και τεχνική στήριξη για την παραγωγή ανανεώσιμου υδρογόνου στην Ευρώπη (μέσω επιδοτήσεων από το Ταμείο Καινοτομίας), καθώς επίσης και για τις εισαγωγές ανανεώσιμου υδρογόνου από τρίτες χώρες. Οι παραπάνω προτάσεις για το υδρογόνο, οι οποίες περιλαμβάνονται στην Ευρωπαϊκή νομοθεσία, θα πρέπει αντιστοίχως να μεταφερθούν και στην Ελληνική νομοθεσία, εντός των επόμενων ετών. Τον Μάρτιο του 2023, εκδόθηκε ο νόμος 5037/2023, ο οποίος εισήγαγε τον ορισμό του πράσινου υδρογόνου και μετέφερε στο εθνικό δίκαιο τις προβλέψεις της REDII.
Επίσης, έχει εκδοθεί ο Εθνικός Κανονισμός για την εγκατάσταση πρατηρίων ανεφοδιασμού υδρογόνου (Ο.G. B 2570/20.04.2023), και έχει ορισθεί ο φορέας πιστοποίησης του πράσινου υδρογόνου.
Η ανάπτυξη του υδρογόνου στην Ελλάδα θα βασισθεί στους βασισθεί στους εξής άξονες:
• Οι ανάγκες σε πράσινο υδρογόνο θα καλυφθούν από εγχώρια παραγωγή, δεδομένου του δυναμικού της Ελλάδας σε Α.Π.Ε. Η παραγωγή θα γίνεται σε τοποθεσίες που εξασφαλίζουν τη βελτιστοποίηση του συνολικού κόστους, λαμβανομένου υπόψη και του κόστους μεταφοράς του καθαρού υδρογόνου μέχρι τα σημεία κατανάλωσης.
• Το υδρογόνο θα κατευθυνθεί κατά προτεραιότητα στους τομείς χρήσης που δεν μπορούν να εξηλεκτριστούν απευθείας, όπως των βαρέων οδικών μεταφορών, της ναυτιλίας και της αεροπλοΐας, καθώς και ορισμένων βιομηχανικών εφαρμογών (βιομηχανία χάλυβα, τσιμέντων, διυλιστήρια, παραγωγή αμμωνίας, κλπ.).
• Στη ναυτιλία και αεροπλοΐα φαίνεται να επικρατεί η χρήση ανανεώσιμων υγρών συνθετικών καυσίμων βιολογικής ή μη προέλευσης. Δεδομένου ότι ο τομέας αυτός ευρίσκεται ακόμα υπό έρευνα με σκοπό την τεχνική και, κυρίως οικονομική, ωρίμανση των σχετικών τεχνολογιών, η δραστική μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος των τομέων αυτών αναμένεται να επιτευχθεί μετά το 2030.
• Στον τομέα των βαρέων οδικών μεταφορών, είναι δυνατό να εφαρμοσθεί η λύση των κυψελών καυσίμου αερίου υδρογόνου. Παράλληλα, η βιομηχανία μπαταριών διεξάγει έρευνα για να αντιμετωπίσει και την πρόκληση των βαρέων οχημάτων, ανταγωνιζόμενη τη λύση του υδρογόνου. Στο πλαίσιο αυτό και σε συμφωνία με την Ενωσιακή νομοθεσία (AFIR), θα ιδρυθούν πρατήρια υδρογόνου, καταρχήν σε πιλοτική βάση, ή/και για την εξυπηρέτηση ιδιαίτερα των βαρέων μεταφορών (συνολικά τουλάχιστον26 μέχρι το 2030), ενώ μετά το 2030 αναμένεται η περαιτέρω επέκτασή τους, αναλόγως των τεχνολογικών εξελίξεων.
• Στον τομέα των βιομηχανικών εφαρμογών που δεν μπορούν να εξηλεκτριστούν απευθείας, θα ενθαρρυνθεί η σχετική εφαρμοσμένη έρευνα για λύσεις βασισμένες στο υδρογόνο. Παράλληλα και ενώ θα εξελίσσεται η έρευνα, η μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος των τομέων αυτών θα επιτευχθεί με τη δέσμευση και αποθήκευση CO2.
• Περαιτέρω, όπως έχει ήδη αναφερθεί, για το υδρογόνο αναμένεται ακόμα η τεχνικοοικονομική ωρίμανσή του, ιδίως για τις χρήσεις στη ναυτιλία, αερομεταφορές και ορισμένες βιομηχανικές εφαρμογές (όπως η παραγωγή χάλυβα). Για τον σκοπό αυτόν απαιτείται η εγκατάσταση πρόσθετων ΑΠΕ αφού για την παραγωγή υδρογόνου απαιτείται μεγάλη ποσότητα «πράσινης» ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ η παραγωγή συνθετικών καυσίμων απαιτεί πρόσθετες τεράστιες ποσότητες καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας. Για τον λόγο αυτόν, το σχέδιο ΕΣΕΚ περιλαμβάνει την εγκατάσταση 3 GW πρόσθετων ΑΠΕ για παραγωγή υδρογόνου μέχρι το 2030. Λόγω της αναμενόμενης ωρίμανσης της τεχνολογίας, προβλέπεται εκθετική μεγέθυνση της ανάπτυξης του υδρογόνου και των παραγώγων του μετά το 2035.
Οι τελικοί στόχοι για την παραγωγή υδρογόνου αυτή τη στιγμή είναι υπό διερεύνηση. Ωστόσο, προς το παρόν, για το 2030 η συνολική παραγωγή πράσινου υδρογόνου εκτιμάται ότι θα ανέλθει τουλάχιστον σε 0.92TWh, που αντιστοιχεί σε δυναμικότητα εγκατεστημένων συστημάτων ηλεκτρόλυσης 300 MW περίπου, ενώ στόχος είναι να συγκεντρωθούν οι κατάλληλοι πόροι σε συνδυασμό με τη δημιουργία αλυσίδας απορρόφησης του υδρογόνου σε χρήσεις που δεν μπορούν να εξηλεκτρισθούν, ώστε να επιταχυνθεί περαιτέρω η παραγωγή υδρογόνου έως το 2030.
Η συνολική κατανάλωση πράσινου υδρογόνου εκτιμάται σε 63,6 TWh/έτος μέχρι το 2050, το μεγαλύτερο ποσοστό όμως (περίπου 70%) εκτιμάται ότι θα καταναλώνεται για παραγωγή συνθετικών υδρογονανθράκων για χρήση στις μεταφορές.